Publikacje

Opracowanie dotyczy dopuszczalności zasiedzenia służebności przesyłu lub służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu w przypadkach wejścia przedsiębiorcy przesyłowego w posiadanie nieruchomości na podstawie zarządzenia wydanego zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli. Omówienie tego zagadnienia jest nie tylko istotne z teoretycznego punktu widzenia. Analiza orzecznictwa, przede wszystkim sądów powszechnych, pokazuje, że także współcześnie na wokandę trafia wiele spraw o zasiedzenie służebności, w których podstawa nabycia posiadania powiązana jest z działaniem przepisów ustawy o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli. Zatem również praktyczne względy przemawiają za doniosłością podejmowanego tematu.

Artykuł podejmuje próbę wszechstronnego opracowania problematyki ochrony hipoteki. Przedmiotem analizy jest szczególna regulacja zawarta w art. 91-93 u.k.w.h., a punktem wyjścia jest przedstawienie definicji tzw. „bezpieczeństwa hipoteki”, którego zagrożenie lub naruszenie stanowi przesłankę powstania uprawnień wierzyciela hipotecznego. Po kolei omówiono uprawnienia powstające na wypadek powstania stanu zagrożenia bezpieczeństwa hipoteki, jak i roszczenia przysługujące wierzycielowi, jeżeli bezpieczeństwo hipoteki zostanie naruszone. W podsumowaniu zaproponowano nowelizację przepisów regulujących problematykę ochrony hipoteki.

Zapis windykacyjny wprowadzono do polskiego prawa w 2011 roku. Większość przedstawicieli nauki prawa traktuje go jako rodzaj rozrządzenia testamentowego, którego skutkiem jest wyłącznie nabycie własności przez zapisobiercę. Ma ono zatem jedynie skutek rozporządzający i nie prowadzi do powstania żadnego zobowiązania między spadkobiercą a zapisobiercą. Celem tego artykułu jest udowodnienie stanowiska przeciwnego. Główną tezą jest stwierdzenie, że zapis windykacyjny prowadzi do powstania zobowiązania do przeniesienia własności (względnie innego prawa) oraz wydania rzeczy należnej zapisobiercy przez spadkobiercę. Jest to zatem rozrządzenie testamentowe, które można traktować jako zapis zwykły połączony z dodatkowym skutkiem rozporządzającym, czyli automatycznym nabyciem własności przez zapisobiercę. Artykuł ukazuje praktyczne konsekwencje postawionej tezy. Być może najważniejszą z nich jest następująca: do zapisu windykacyjnego, ze względu na jego skutek zobowiązujący, należy stosować przepisy o wykonaniu zobowiązań i skutkach ich niewykonania (art. 450-486 k.c.), a także przepisy o zapisie zwykłym regulujące termin spełnienia świadczenia (art. 970 k.c.) i odpowiedzialność za wady rzeczy spadkowej (art. 978 k.c.).

Artykuł przedstawia ewolucję koncepcji przedawnienia w prawie francuskim. Przedstawia w zarysie początkową regulację francuskiego kodeksu cywilnego, a następnie analizuje jego nowelizacje, która miała miejsce w 2008 r. Autor analizuje przepisy francuskiego prawa cywilnego o przedawnieniu, prezentując ich kontekst, racje uzasadniające reformę, sposób jej przeprowadzenia oraz orzecznictwo dotyczące przedawnienia (dodając pełne tłumaczenie francuskich przepisów o przedawnieniu na język polski).

Artykuł opisuje rozwiązanie prawne, które zostało wprowadzone do francuskiego prawa spadkowego w 2006 roku i które określane jest mianem mandat á effet posthume (mandat na wypadek śmierci). Jest to umowa, na podstawie której mandatariusz zarządza majątkiem lub jego częścią po śmierci spadkodawcy. Autor analizuje przepisy francuskiego kodeksu cywilnego dotyczące tego rozwiązania (dodając ich tłumaczenie na język polski), a także orzecznictwo i poglądy nauki prawa na temat tego tej instytucji i kontekstu, w jakim ona funkcjonuje.

Artykuł dotyczy umów dowodowych, a więc umów zawieranych między stronami toczącego się lub przyszłego procesu cywilnego, które mają na celu modyfikację ustawowych reguł dowodowych. Umowy takie uznawane były w polskim orzecznictwie za niedopuszczalne. W 2019 r. nastąpiła jednak generalna nowelizacja k.p.c., w ramach której przyjęto nowy art. 4589 k.p.c. Przepis ten definiuje umowę dowodową i reguluje przesłanki jej skuteczności. Autor broni dwóch zasadniczych tez. Po pierwsze, uważa, że umowy dowodowe w pełni zgodne z celem procesu cywilnego, który jest kontradyktoryjny i realizuje zasadę dyspozycyjności. Po drugie, twierdzi, że umowy dowodowe były dopuszczalne nawet przed wprowadzeniem nowych przepisów do k.p.c. Obie tezy poparte są pogłębioną analizą porównawczą (obejmującą systemy kontynentalne, głównie Niemcy i Francję) oraz rozważaniami aksjologicznymi. Poglądy te rzucają nowe światło na niedawno uchwaloną nowelizację, która w artykule polegającym na takich właśnie założeniach została poddana gruntownej analizie.

Większość nauki prawa cywilnego stoi na stanowisku, że dysponowanie kryptowalutami może być kwalifikowane jako korzystna sytuacja prawna (interes prawnie chroniony), sytuacji tej nie można obejmować żadnym szczególnym prawem bezwzględnym do kryptowaluty. Artykuł ten dowodzi tezy przeciwnej. Zdaniem autora, jednostki kryptowaluty przypominają, we wszystkich aspektach istotnych dla konstrukcji własności, rzeczy definiowane jako przedmioty materialne (art. 45 k.c.). Przede wszystkim, tak jak rzeczy, jednostki kryptowaluty są przedmiotem rywalizacji w konsumpcji (rivalrousness), a także mogą zostać odebrane osobie nieuprawnionej (excludability). Ze względu na takie cechy polski ustawodawca zdecydował się na objąć właśnie rzeczy prawem własności. Dziś jednak okazuje się, że te same kryteria spełniają niektóre dobra cyfrowe. Nie są one materialne, lecz pozostają przedmiotem rywalizacji w konsumpcji i mogą zostać odebrane osobie uprawnionej. Dlatego uzasadnione jest stosowanie do takich przedmiotów, w drodze analogii, przepisów o prawie własności. Dotyczy to jednostek kryptowaluty.

Artykuł publicystyczny zawierający omówienie i krytyczną ocenę wprowadzonych w 2019 r. przepisów (Dz.U. z 2019 r., poz. 1495), które rozciągają ochronę konsumencką na przedsiębiorcę zawierającego umowę, która nie należy do przedmiotu jego działalności gospodarczej. Dotyczy to trzech wybranych obszarów prawa konsumenckiego: bezskuteczności i zakazu stosowania niedozwolonych postanowień umownych, odpowiedzialności sprzedającego z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa i niektórych innych obowiązków przedsiębiorcy zawierającego tego rodzaju umowy – art. 385(5), art. 556(4)-556(5) k.c. i art. 38a pr. kons.

W artykule omówiono krajowy rejestr utraconych dóbr kultury (KRUDK), który jest nowym rejestrem publicznym w polskim systemie prawnym. Rejestry publiczne są tworzone w celu wywołania określonych skutków w prawie materialnym. Wpis do KRUDK, zgodnie z nowelizacją k.c., powinien eliminować możliwość nabycia własności rzeczy wpisanej do KRUDK od osoby nieuprawnionej. W ten sposób ustawodawca stara się rozwiązać problem utraty dóbr kultury przez pierwotnych właścicieli w wyniku kradzieży lub przywłaszczenia. Przestępstwa te mogły zakończyć się utratą własności przez pierwotnego właściciela z powodu nabycia rzeczy przez pozostających w dobrej wierze nabywców. Od tej pory takie nabycie dobra kultury ma być niemożliwe. Tekst podzielony jest na trzy części. W części pierwszej autor odkreśla przyczyny istnienia szczególnych rozwiązań prawa cywilnego w odniesieniu do dóbr kultury. Druga część poświęcona jest regułom, które składają się na sposób funkcjonowania KRUDK. Trzecia i najistotniejsza część artykułu porusza kwestię materialnoprawnych skutków wpisu do KRUDK. Wszystkie rozważania koncentrują się wokół pytania, czy nowa regulacja jest adekwatnym i skutecznym środkiem ochrony dóbr kultury.

W artykule omówiono problem relacji między normami kolizyjnymi prawa prywatnego międzynarodowego a konwencjami ustanawiającymi jednolite prawo materialne na przykładzie Konwencji montrealskiej o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego oraz Konwencji wiedeńskiej o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów.

W artykule omówiono kwestię relacji między poszczególnymi źródłami norm regulujących odpowiedzialność przewoźnika lotniczego za przewóz pasażerów i ich bagażu, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów Konwencji montrealskiej o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, rozporządzeń unijnych (rozporządzenia nr 2027/97, rozporządzenia nr 261/2004, rozporządzenia nr 593/2008 i rozporządzenia nr 864/2007) oraz przepisów krajowych (w tym ustawy – Prawo lotnicze).

W artykule wyjaśniono, jakie znaczenie ma zasada bandery i zasada państwa rejestracji dla stosowania deliktowych łączników lokalnych ustanowionych w rozporządzeniu nr 1215/2012 oraz w rozporządzeniu nr 864/2007 w odniesieniu do mających miejsce na pokładzie statków i samolotów zdarzeń będących źródłem odpowiedzialności deliktowej.

Przedmiotem opracowania jest omówienie wyroku Sądu Najwyższego z 21.09.2018 r. (V CSK 449/17), w którym SN doszedł do wniosku, że przeniesienie wierzytelności w zakresie, w jakim ta przekracza sumę hipoteki, nie wymaga wpisu w księdze wieczystej, ponieważ w tej części wierzytelność nie ma charakteru wierzytelności hipotecznej. Rozstrzygnięcie to zostało w konkluzji skrytykowane. W artykule prezentowany jest pogląd, że określenie sumy hipoteki w mniejszej wysokości niż zabezpieczona wierzytelność nie oznacza samo przez się, że wierzytelność w części przenoszącej tę sumę nie jest wierzytelnością hipoteczną.

Przedmiotem publikacji jest recenzja opracowania pod redakcją prof. R. Welsera, stanowiącego rezultat ósmego sympozjum Centrum Badawczego Europejskiego Rozwoju Prawa i Reform Prawa Prywatnego. Tematem przewodnim sympozjum były zabezpieczenia kredytu w Europie Centralnej i Wschodniej.

Artykuł dotyczy opracowania mającego coraz większe znaczenie praktyczne zagadnienia zarządu majątkiem dziecka, sprawowanego przez rodziców. W publikacji przedstawiono sposób unormowania zarządu majątkiem dziecka w prawie niemieckim, austriackim, szwajcarskim i francuskim, a także ogólne założenia regulacyjne w prawie polskim. Podjęto także próbę innowacyjnego zdefiniowania zarządu majątkiem dziecka oraz wskazania kryteriów kwalifikacyjnych poszczególnych zachowań do czynności zwykłego zarządu oraz czynności przekraczających granice zwykłego zarządu.

Przedmiotem opracowania jest szczegółowa analiza uchwały SN z 18.01.2019 r. (III CZP 66/18), zgodnie z którą dłużnik odpowiadający rzeczowo, który mimo wezwania nie płaci długu zabezpieczonego hipoteką, popada w opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Rozstrzygnięcie to – jakkolwiek spójne z dotychczasową linią orzeczniczą – zostało poddane krytycznej ocenie. W artykule odrzucona została koncepcja odpowiedzialności właściciela nieruchomości jako tzw. dłużnika rzeczowego. Przedstawiono szereg argumentów przemawiających za ograniczeniem odpowiedzialności właściciela obciążonej nieruchomości, do tzw. znoszenia egzekucji.

Artykuł dotyczy budzącego kontrowersje zagadnienia dopuszczalności ustanowienia hipoteki na nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa. Problem ten doczekał się aż trzech różnych rozwiązań w literaturze przedmiotu. W opracowaniu ostatecznie przychylono się do stanowiska liberalnego, w świetle którego nieruchomość Skarbu Państwa – poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie (np. art. 109 u.k.w.h.) – może być obciążona hipoteką.

W artykule kompleksowo opisano zagadnienie zaskarżania uchwał organów właścicielskich spółek kapitałowych. W publikacji podjęto m.in. kwestię uchwał nieistniejących oraz legitymacji byłych członków zarządu oraz byłych wspólników/akcjonariuszy do zaskarżania uchwał. 

Artykuł poświęcony jest wyjaśnieniu przypadków, w których mogą przysługiwać tzw. roszczenia uzupełniające. W tekście m.in. podważony został pogląd o możliwości stosowania art. 224-225 k.c. razem z roszczeniem negatoryjnym.

Tekst dotyczy bardzo doniosłej kwestii związanej z zastosowaniem przepisów o roszczeniach uzupełniających (art. 224-225 k.c.) do relacji między współwłaścicielami.

W artykule przeanalizowano wnioski wypływające z wyroku TSUE w sprawie C-176/17 oraz przedstawiono uwagi na tle polskich przepisów stosowanych w sprawach o zapłatę z weksla przeciwko konsumentom. W artykule znalazła się m.in. ocena nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z 2019 r.