Zapis windykacyjny jako rozrządzenie o skutku zobowiązująco-rozporządzającym

24 stycznia 2022

Zapis windykacyjny wprowadzono do polskiego prawa w 2011 roku. Większość przedstawicieli nauki prawa traktuje go jako rodzaj rozrządzenia testamentowego, którego skutkiem jest wyłącznie nabycie własności przez zapisobiercę. Ma ono zatem jedynie skutek rozporządzający i nie prowadzi do powstania żadnego zobowiązania między spadkobiercą a zapisobiercą. Celem tego artykułu jest udowodnienie stanowiska przeciwnego. Główną tezą jest stwierdzenie, że zapis windykacyjny prowadzi do powstania zobowiązania do przeniesienia własności (względnie innego prawa) oraz wydania rzeczy należnej zapisobiercy przez spadkobiercę. Jest to zatem rozrządzenie testamentowe, które można traktować jako zapis zwykły połączony z dodatkowym skutkiem rozporządzającym, czyli automatycznym nabyciem własności przez zapisobiercę. Artykuł ukazuje praktyczne konsekwencje postawionej tezy. Być może najważniejszą z nich jest następująca: do zapisu windykacyjnego, ze względu na jego skutek zobowiązujący, należy stosować przepisy o wykonaniu zobowiązań i skutkach ich niewykonania (art. 450-486 k.c.), a także przepisy o zapisie zwykłym regulujące termin spełnienia świadczenia (art. 970 k.c.) i odpowiedzialność za wady rzeczy spadkowej (art. 978 k.c.).